Technologie kwantowe a ochrona danych osobowych – konferencja

W czwartek 12 czerwca w Krakowie odbyła się zorganizowana przez Urząd Ochrony Danych Osobowych i Uniwersytet Jagielloński międzynarodowa konferencja pt. „Technologie kwantowe: zagrożenia, wyzwania i szanse dla cyberbezpieczeństwa i ochrony danych osobowych”.

Organizatorzy i uczestnicy wydarzenia postawili sobie za cel przedstawienie podstawowych zasad działania technologii kwantowych oraz ram prawnych, w jakich te rozwiązania mogą znaleźć bezpieczne zastosowanie z poszanowaniem zasad ochrony danych osobowych i prywatności.

Mirosław Wróblewski, prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, otwierając konferencję, przedstawił wątpliwości dotyczące ochrony danych w związku z rozwojem technologii kwantowych, a także obawy o kwestie związane z cyberbezpieczeństwem, szczególnie w kontekście szyfrowania danych. Wskazał też na pozytywne aspekty, jakie może przynieść rozwój tej technologii. „Podobnie jak w przypadku innych przełomowych technologii, rozwój technologii kwantowych niesie z sobą wiele nadziei i możliwości” – zwrócił uwagę Mirosław Wróblewski. Dodał, że konferencja jest okazją do podjęcia szerokiej dyskusji wokół tematu rozwoju prawodawstwa w zakresie technologii kwantowych.

Prof. Konrad Banaszek, dyrektor Centrum Optycznych Technologii Kwantowych na Uniwersytecie Warszawskim, w przemówieniu inauguracyjnym powiedział: „Świat nie skończy się jutro z powodu technologii kwantowych. Ten świat zmieni się w nadchodzących latach. Ta historia właściwie się zaczyna i obecnie trudno jest ocenić, jaki wpływ na cyberbezpieczeństwo będzie miał rozwój technologii kwantowych”. Zaznaczył, że jest wiele niewiadomych, choćby dlatego, że wciąż nie ma komputera kwantowego i wiele wysiłków podejmowanych dziś w obszarze tej technologii może zostać zarzuconych z uwagi na nieprzewidziane trudności techniczne.

Podejścia techniczne. Od komputerów kwantowych do kryptografii

W trakcie pierwszej sesji panelowej „Podejścia techniczne. Od komputerów kwantowych do kryptografii” prelegenci skupili się na zagadnieniu złamania zabezpieczeń kryptograficznych przez komputery kwantowe. Uczestnicy podkreślili, że konieczne jest kształcenie specjalistów, którzy będą rozumieli tę technologię. Podkreślili też kwestię ogromnych nakładów potrzebnych na rozwój tej technologii.

Omawiane problemy zostały przedstawione zarówno z perspektywy gospodarki, jak i bezpieczeństwa geopolitycznego. Paneliści zwrócili przy tym uwagę na szanse w tym „wyścigu zbrojeń”, jak i konieczność rozwoju oprogramowania postkwantowego, które będzie odpowiedzią na zagrożenia wynikające z mocy obliczeniowej komputera kwantowego użytego do przełamania zabezpieczeń.

Polityka i strategia. Technologia kwantowa: od strategii i suwerenności cyfrowej do ustawy kwantowej

Po wnikliwym omówieniu technicznych zagadnień związanych z technologią kwantową i jej praktycznym wykorzystaniem we współczesnej informatyce uczestnicy kolejnego panelu „Polityka i strategia. Technologia kwantowa: od strategii i suwerenności cyfrowej do ustawy kwantowej” zastanawiali się nad możliwością jej prawnego uregulowania.

W ramach dyskusji podjęto tematykę ekosystemu i strategii rozwoju technologii kwantowych i wskazano na główne szanse, wyzwania i zagrożenia związane z rozwojem technologii kwantowych, w szczególności w kontekście ochrony prywatności. Uczestnicy rozważali kierunki rozwoju ekosystemu technologii kwantowych w Unii Europejskiej, w tym znaczenie technologii kwantowej dla zapewnienia niezależności i suwerenności cyfrowej. Zastanawiali się również nad kierunkami prac nad europejską strategią kwantową.

Paneliści mieli różne podejście do szczegółów dotyczących określania ram czy strategii rozwoju technologii kwantowych. Wyrażali obawy o to, czy prawne ograniczenia nie wpłyną negatywnie na rozwój technologii.

„Niebezpieczne jest regulowanie samej technologii. Należy regulować jej użycie” – przekonywała Anna Blechova z Uniwersytetu Masaryka.

Kwestię regulowania technologii kwantowych porównywano z wdrożeniem AI Act.

Dr Efraín Fandiño López z Université Paris Cité zwrócił uwagę, że przy wdrażaniu tego aktu prawnego w jego pierwszej wersji większość członków Parlamentu Europejskiego nie rozumiała problemów związanych ze sztuczną inteligencją. Dlatego jest za wcześnie na przepisy w zakresie technologii kwantowych, ale można rozważyć strategię, która kreśliłaby kierunek rozwoju.

Gen. (w stanie spoczynku) Włodzimierz Nowak wskazał, że obecnie brakuje uporządkowanego podejścia do komputerów kwantowych. Kraje powinny jednak sklasyfikować zagrożenia i przygotować plany na przyszłość oraz przestawić szyfrowanie ze starego na nowe, zanim komputer kwantowy powstanie.

Technologia kwantowa i RODO

Uczestnicy trzeciego panelu pt. „Technologia kwantowa i RODO” skupili się na powiązaniach technologii kwantowych z przepisami o ochronie danych osobowych i prywatności. Z różnych perspektyw zostały poruszone kwestie dotyczące roli prawa wobec rozwoju technologii kwantowych, neutralności technologicznej i standardów ochrony danych w kontekście technologii kwantowych. Dyskutowano o zagadnieniach rozwoju umiejętności i talentów, poprawie środków szkoleniowych i edukacyjnych w celu stworzenia nowego pokolenia specjalistów w zakresie technologii kwantowych.

Uczestnicy tej części konferencji byli zgodni co do tego, że RODO stanowi dobry przykład prawodawstwa. Rozporządzenie to zawiera pewne zasady, które mogą zostać zastosowane także do obliczeń kwantowych i z punktu widzenia przepisów o ochronie danych osobowych w kontekście rozwoju technologii kwantowych nowe regulacje nie są potrzebne.

Rozwój kryptografii kwantowej i postkwantowej

W ostatniej, podsumowującej części prelegenci zastanawiali się nad dalszym rozwojem kryptografii kwantowej i postkwantowej. Uczestnicy omówili wyzwania związane z bezpieczeństwem klasycznych algorytmów szyfrowania, wykorzystaniem postkwantowej kryptografii w portfelach tożsamości cyfrowej i blockchainie. Zastanawiali się również nad potencjałem połączenia sztucznej inteligencji z obliczeniami kwantowymi i kierunkiem zmian wyznaczanym przez National Institute of Standards and Technology (NIST) i Agencję Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA).

W podsumowaniu konferencji dr Rafał Prabucki, członek Społecznego Zespołu Ekspertów przy Prezesie Urzędu Ochrony Danych Osobowych, stwierdził, że musimy już teraz rozmawiać o tym, jak przygotować się na zmiany związane z postkwantową i kwantową kryptografią. Dodał, że za cztery lata musimy zobaczyć, co się zmieniło i czy udało nam się zrealizować zamierzone cele.