Podczas trilogu politycznego 16 czerwca 2025 r. Parlament Europejski, Rada UE – reprezentowana przez polską prezydencję – i Komisja Europejska wypracowali porozumienie w sprawie rozporządzenia ustanawiającego dodatkowe przepisy proceduralne dotyczące egzekwowania RODO. Rozporządzenie usprawni współpracę między krajowymi organami ochrony danych podczas egzekwowania RODO w sprawach o charakterze transgranicznym.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, reprezentowany przez Marię Owczarek, Dyrektorkę Departamentu Współpracy Międzynarodowej UODO, od początku aktywnie uczestniczył w pracach Rady UE nad rozporządzeniem, wraz z przedstawicielami Ministerstwa Cyfryzacji i Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE.

Jakie zmiany wprowadzi rozporządzenie?

Rozporządzenie wykonawcze zharmonizuje wymogi dotyczące dopuszczalności skarg o charakterze transgranicznym, dzięki czemu przyspieszy proces rozpatrywania tych spraw i prowadzonych w ich następstwie postępowań.

Nowe przepisy przewidują także mechanizm szybszego rozstrzygania skarg. Mechanizm szybkiego rozstrzygania skarg umożliwi organom rozstrzygnięcie sprawy przed wszczęciem standardowych procedur rozpatrywania skarg transgranicznych – przed zaangażowaniem innych organów krajowych. Może tak być w przypadku, gdy dane przedsiębiorstwo lub organizacja usunęli naruszenie, a osoba skarżąca nie sprzeciwiła się szybkiemu rozstrzygnięciu skargi.

W ostatecznym tekście utrzymano propozycję Rady dotyczącą prostej procedury współpracy, która daje możliwość niestosowania wszystkich dodatkowych przepisów, gdy sprawa jest nieskomplikowana. Dzięki temu organy ochrony danych będą miały możliwość szybkiego podejmowania działań w sprawach niespornych, a w bardziej złożonych postępowaniach – korzystania z nowo wprowadzonych dodatkowych przepisów dotyczących współpracy.

Rozporządzenie wprowadzi terminy zakończenia postępowań w sprawach o charakterze transgranicznym. Współprawodawcy uzgodnili ogólny termin na zakończenie postępowania, wynoszący 15 miesięcy, który może zostać przedłużony o 12 miesięcy, jeżeli sprawa jest szczególnie złożona. W przypadku prostej procedury współpracy między krajowymi organami ochrony danych postępowanie należy zamknąć w ciągu 12 miesięcy.

Nowe rozporządzenie ujednolici też wymogi i procedury dotyczące wysłuchania skarżącego w przypadku odrzucenia skargi. Zapewni także wspólne zasady dotyczące udziału skarżącego w procedurze.

Na kluczowych etapach procedury zapewnione zostanie również prawo do bycia wysłuchanym, przysługujące przedsiębiorstwu lub organizacji, które są przedmiotem postępowania.

Skarżący oraz przedsiębiorstwo lub organizacja objęte postępowaniem będą mieć prawo do otrzymania wstępnych ustaleń, zanim zapadnie ostateczna decyzja, w celu wyrażenia opinii na ich temat.

Rozporządzenie wykonawcze wprowadzi także środki ułatwiające osiągnięcie porozumienia. Jednym z takich środków jest zobowiązanie wiodącego organu nadzorczego do przesłania streszczenia kluczowych kwestii jego odpowiednikom w UE. Dzięki temu organy te będą dysponowały wszystkimi informacjami niezbędnymi do wyrażenia opinii na temat sprawy na wczesnym etapie.

Co dalej?

Wstępne porozumienie musi zostać potwierdzone przez Radę UE i Parlament Europejski. Nowe przepisy wejdą w życie po ich ostatecznym przyjęciu przez obie instytucje.

Kontekst

Organy ochrony danych same zidentyfikowały przeszkody proceduralne, które ich zdaniem są trudne do wyeliminowania na poziomie stosowania RODO, i wskazały potrzebę wprowadzenia zmian. W następstwie swojego oświadczenia ws. współpracy w zakresie egzekwowania prawa Europejska Rada Ochrony Danych przesłała Komisji Europejskiej wykaz aspektów proceduralnych, wymagających dalszej harmonizacji na szczeblu UE, w celu zmaksymalizowania pełnej skuteczności mechanizmów współpracy ustanowionych w RODO (tzw. lista życzeń ).

Następnie Komisja opublikowała wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego dodatkowe przepisy proceduralne dot. egzekwowania RODO, w którego sprawie EROD i Europejski Inspektor Ochrony Danych (EIOD) przedstawili zalecenia we wspólnej opinii.

EROD i EIOD z zadowoleniem przyjęli cel wniosku, jakim jest lepsza ochrona praw podstawowych poprzez szybsze, sprawniejsze i skuteczniejsze procedury egzekwowania prawa. Jednocześnie organy podkreśliły, że wprowadzenie wszelkich nowych kroków proceduralnych i dodatkowych zadań organów nadzorczych spowoduje zapotrzebowanie na dodatkowe zasoby organów.

Z tego powodu EROD i EIOD wezwali prawodawców UE, a także Komisję Europejską i państwa członkowskie do podjęcia niezbędnych działań w celu zapewnienia, aby EROD i krajowe organy ds. ochrony danych dysponowali zasobami niezbędnymi do skutecznego wdrożenia RODO i przepisów proceduralnych.

W kwietniu 2024 r. Parlament Europejski przyjął poprawki do wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego rozporządzenia Parlamentu i Rady, ustanawiającego dodatkowe przepisy proceduralne dotyczące egzekwowania RODO, w odpowiedzi na które EROD w październiku 2024 r. przyjęła oświadczenie.

W oświadczeniu z 2024 r. EROD z zadowoleniem przyjęła stanowisko Parlamentu Europejskiego i ogólne podejście Rady do wniosku. EROD zauważyła, że prawodawcy uwzględnili niektóre zalecenia zawarte we wspólnej opinii, ale zaleciła dalsze zajęcie się niektórymi elementami, aby nowe rozporządzenie mogło osiągnąć swoje cele, tj. usprawnić współpracę i poprawić egzekwowanie RODO.

Jak powiedziała Przewodnicząca EROD Anu Talus w komunikacie opublikowanym po posiedzeniu plenarnym: „Projekt rozporządzenia ma potencjał, aby znacznie usprawnić egzekwowanie RODO poprzez zwiększenie efektywności rozpatrywania spraw. Potrzebna jest większa harmonizacja na poziomie UE, aby zmaksymalizować pełną skuteczność mechanizmów współpracy i spójności RODO”.

Źródła:

• Komunikat prasowy Ministerstwa Cyfryzacji: Sukces polskiej prezydencji –  europejskie porozumienie w obszarze RODO
• Komunikat prasowy Rady UE: Ochrona danych: Rada i Parlament Europejski osiągnęli porozumienie pozwalające obywatelom skuteczniej egzekwować RODO w sprawach transgranicznych
• Oświadczenie EROD 4/2024 w sprawie ostatnich zmian legislacyjnych dotyczących projektu rozporządzenia ustanawiającego dodatkowe przepisy proceduralne dotyczące egzekwowania przepisów RODO.
• Komunikat EROD przyjęty w zw. z 97. posiedzeniem plenarnym EROD