Ochrona danych dzieci w sporcie – relacja z konferencji

W krakowskiej Akademii Kultury Fizycznej im. Bronisława Czecha odbyła się konferencja szkoleniowo-metodyczna „Bezpieczne dane dzieci i młodzieży oraz nowe kierunki rozwoju w obszarze kultury fizycznej. Jak sprostać współczesnym wyzwaniom?”, która zgromadziła ekspertów ochrony danych osobowych, prawników oraz nauczycieli wychowania fizycznego i fizjoterapeutów. Konferencja została zorganizowana przez UODO oraz KSOS przy współpracy z AKF oraz miasta Kraków. Wydarzenie stanowiło zasadniczą część obchodów 60-lecia Krakowskiego Szkolnego Ośrodka Sportowego im. Szarych Szeregów.

W czasie wystąpienia otwierającego prezes UODO Mirosław Wróblewski podkreślił rolę KSOS i innych ośrodków sportowych w rozwoju i kształtowaniu postaw dzieci oraz młodzieży. Zauważył, że prawnicy i sportowcy oraz specjaliści z zakresu nowych technologii spotykają się w jednym miejscu, żeby rozmawiać o ochronie danych i bezpieczeństwie, co samo w sobie jest wydarzeniem wyjątkowym. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zwrócił też uwagę, że dzieci biegle poruszają się w świecie zaawansowanych technologii, ale w kwestii ich świadomości ochrony danych pozostaje jeszcze dużo do zrobienia.

Prezes UODO dodał też, że liczne aplikacje sportowe wspierają rozwój i zachęcają do aktywności fizycznej, jednak sprzyjają upublicznianiu danych osobowych, zatem należy z nich korzystać świadomie; podobne ryzyko niesie z sobą korzystanie z popularnych w ostatnich latach e-dzienników. Zwracając uwagę na znaczenie higieny cyfrowej, Mirosław Wróblewski wskazał na rolę wprowadzonych we wrześniu do programów szkolnych przedmiotów: edukacja zdrowotna i edukacja obywatelska.

Prezes UODO przypomniał również, że urząd poza działalnością ściśle nadzorczą prowadzi liczne działania edukacyjne, jak program „Twoje dane – Twoja sprawa” czy wydany wspólnie z Fundacją Orange poradnik „Wizerunek dziecka w internecie. Publikować czy nie?”. Urząd włączył się także w kampanię na rzecz ochrony wizerunku najmłodszych, prowadzoną przez Rzeczniczkę Praw Dziecka, jak również wspiera merytorycznie wydanie poradnika RODO dla branży sportowej (wraz z Instytutem Sportu).

W trakcie otwarcia konferencji prof. Andrzej Klimek, rektor AKF, wygłosił laudację na cześć Krakowskiego Szkolnego Ośrodka Sportowego, a dyrektor KSOS dr Krzysztof Augustyn opowiedział o długoletniej tradycji placówki.

Wydarzenie stało się też okazją do wręczenia wyróżnienia państwowego dla KSOS z okazji 60. jego rocznicy. Medal przyznała Rzecznik Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak i wraz z prezesem UODO Mirosławem Wróblewskim przekazała go dr. Krzysztofowi Augustynowi.

Pierwsza część spotkania dotyczyła danych osobowych i RODO w instytucjach sportowych oraz roli sztucznej inteligencji w aktywności i kulturze fizycznej.

Przed rozpoczęciem panelu głos zabrał gość specjalny konferencji Robert Korzeniowski, czterokrotny mistrz olimpijski, doradca Ministra Sportu i Turystyki ds. Strategii Sportu. Jak powiedział, cieszy go to, że tematyka związana z ochroną danych jest rozpatrywana w kontekście rozwoju sportu, bo sprawi to, że uprawianie aktywności fizycznej będzie jeszcze bardziej świadome i bezpieczne.

Z kolei Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak w trakcie swojej wypowiedzi przedstawiła podstawowe problemy dotyczące samopoczucia dzieci związanego z ich prywatnością i wizerunkiem. Jak zwróciła uwagę, 74 proc. nastolatków uważa, że publikowanie wizerunku bez zgody nie jest rzeczą w porządku, a 63 proc. chce, aby nauczyciele pytali o zgodę przed publikacją wizerunku nieletnich.

Wspomniała także o Konwencji Praw Dzieci i jej artykule 16, który gwarantuje najmłodszym prawo do ochrony ich życia prywatnego, rodzinnego, domowego, korespondencji, honoru i reputacji, chroniąc przed ingerencją lub atakami na te sfery życia.

Jako pierwszy ekspert głos zabrał  r. pr. Maciej Groń z Dyżurnet.pl NASK. Jak wskazał, ci, którzy uprawiają sport i odnoszą sukcesy, są niezwykle widoczni w internecie i skutkuje to poważnymi zagrożeniami dla ich wizerunku i prywatności, bowiem na wizerunek w sieci składają się nie tylko zdjęcie czy nasza fotografia, ale także to, do jakich grup należymy, jakie strony odwiedzamy, i to, w jaki sposób wyrażamy opinie.

Maciej Groń zaprezentował też statystyki Dyżurnetu dotyczące doświadczeń z naruszaniem cyberbezpieczeństwa rodziców i dzieci oraz doświadczeń przemocy w internecie. Zwłaszcza dane o przemocy w sieci ukazują niepokojące liczby – w szczegółowych przypadkach (jak poniżanie, wyśmiewanie, hejt) nawet kilkanaście procent respondentów ma takie doświadczenia.

Paulina Dawidczyk, dyrektor Departamentu Skarg Urzędu Ochrony Danych Osobowych, przedstawiła zaś temat „Zgoda na przetwarzanie danych osobowych młodych sportowców” i zauważyła, że  motyw 38 RODO podkreśla, że to właśnie ochrona danych dzieci i młodzieży pozostaje priorytetem, z kolei motyw 58 odnosi się do kwestii informowania dzieci i do języka komunikacji, którego należy używać, udzielając im informacji o ich prawach.

Jak zwróciła uwagę Paulina Dawidczyk, jedną z idei przy wprowadzaniu RODO było to, aby komunikaty informacyjne o przysługujących prawach były wyjątkowo jasne i zrozumiałe, co dziś ma ogromne znaczenie, kiedy o przypisach RODO rozmawiamy również z najmłodszymi, aby chronić ich bezpieczeństwo i prywatność.

Przypomniała też, że zgody na przetwarzanie wizerunków dzieci, których na początku roku szkolnego udzielają rodzice albo opiekunowie, w każdej chwili mogą przez nich samych zostać wycofane bez podawania przyczyn – o czym rodzice nierzadko zapominają.

- „Rodzice i opiekunowie zapominają także, iż brak wyrażenia przez nich zgody na przetwarzanie wizerunku nigdy nie może być powiązany z warunkiem uczestnictwa ich dziecka w jakimkolwiek przedsięwzięciu, np. w imprezie sportowej” – dodała Paulina Dawidczyk

Z kolei Agnieszka Kociełkiewicz, naczelnik Wydziału Kodeksów i Analiz w Departamencie Prawa i Nowych Technologii UODO, opowiedziała, czym są kodeksy postępowania w ochronie danych osobowych, i o różnicach pomiędzy nimi a poradnikami. Zaznaczyła, że kodeksy są ostatecznie zatwierdzane przez Prezesa UODO, zaś akredytowane i monitorowane przez instytucje wyznaczone przez Prezesa Urzędu do tej roli.

Naczelnik Wydziału Kodeksów i Analiz wyjaśniła, że kodeksy stanowią pomoc we właściwym stosowaniu RODO, i są to narzędzia rozliczalności dla podmiotów przetwarzających; kodeksy mogą opracowywać środowiska i organizacje zajmujące się konkretną dziedziną społeczną, jak np. kultura fizyczna. Agnieszka Kociełkiewicz przedstawiła również wszystkie kroki proceduralne, które są konieczne do tego, aby kodeks postępowania zaczął obowiązywać.

Z kolei odnosząc się do zagadnienia ochrony danych w internecie, inspektor Michał Pudło, zastępca komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, zauważył, że nastolatki w wieku piętnastu lat (20–25 proc.) deklarują, że w sieci wymieniali się ze znajomymi treściami o charakterze seksualnym, zaś od 1 stycznia do 30 września bieżącego roku zgłoszono do CBZC 1451 przestępstw internetowych skierowanych przeciw nieletnim.

Jak dodał inspektor, dwa lata temu udało się po raz pierwszy uzyskać wyrok skazujący w sprawie gwałtu internetowego.

Kolejny prelegent, Mateusz Kupiec z kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy, a także ekspert z Zakładu Prawa Administracyjnego Instytutu Nauk Prawnych PAN, zaprezentował podstawowe założenia AI Act dla branży sportowej. Jak także zaznaczył, sztuczna inteligencja zmienia oblicze sportu, bowiem może już nawet podpowiadać, który sportowiec o określonych umiejętnościach odniesie sukces w dalekiej przyszłości.

Mateusz Kupiec wskazał jednak, że mimo iż sztuczna inteligencja oferuje dziś właściwie nieograniczone możliwości w niemal każdej dziedzinie rzeczywistości, to zawsze podlega przepisom RODO i o tym przede wszystkim należy pamiętać.

Magdalena Bigaj, twórczyni i prezeska Fundacji „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa”, opowiedziała o higienie cyfrowej dzieci i młodzieży w odniesieniu do aktywności fizycznej. Jak podkreśliła, według badania „Internet dzieci” w grupie 7–12 lat (czyli w grupie, w której teoretycznie nie można korzystać z profili społecznościowych) nieletni korzystają z aplikacji społecznościowych przez 10 minut w każdej godzinie po zajęciach lekcyjnych. W kategoriach wyświetlania dominują takie dziedziny jak kultura i rozrywka, ale wśród filmików na YouTube albo TikToku.  Niestety treści erotyczne i pornograficzne również plasują się w tym zestawieniu bardzo wysoko.

Jak tłumaczyła Magdalena Bigaj, wszystkie te aktywności odbywają się kosztem aktywności fizycznej.

W drugiej części konferencji specjaliści z zakresu kultury sportowej skupili się na takich kwestiach, jak wpływ działań fizycznych na organizm człowieka, rola nauczycieli wychowania fizycznego czy relacja między sportem a zdrowiem psychicznym.

Krakowską konferencję objęły patronatem honorowym Rzecznik Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak oraz Małopolska Kurator Oświaty Gabriela Olszowska.